به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «شیرازه»،

 سیمای سوره ذاریات

 این سوره شصت آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
 نام این سوره از اولین آیه آن گرفته شده است: «وَ الذَّارِیاتِ ذَرْواً» و به معنای بادهای تندی است که اشیا را پراکنده می‌کند.
 آغاز و پایان این سوره با معاد است و مباحثی دربارهٔ توحید و نشانه‌های خداوند در هستی، داستان فرشتگانی که مهمان حضرت ابراهیم علیه‌السلام شدند و به او بشارت فرزند دادند، اخطار به قلع‌وقمع قوم لوط و اشاره‌ای به داستان برخی پیامبران، همچون موسی و نوح و قوم عاد و ثمود، بیشترین آیات این سوره را در برمی‌گیرد.
 قرآن با بیان تاریخ انبیای گذشته و سختی‌ها و مشکلات آنان در راه هدایت مردم، پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله را به صبر و استقامت دعوت می‌کند.
 جلد ۹ - صفحه ۲۴۰
 
 بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

 به نام خداوند بخشنده مهربان

 وَ الذَّارِیاتِ ذَرْواً «۱» فَالْحامِلاتِ وِقْراً «۲» فَالْجارِیاتِ یُسْراً «۳»
 سوگند به بادهایی که با شدّت اشیا را پراکنده می‌کنند. پس به ابرهای گران‌بار سوگند. پس به کشتی‌هایی که به‌آسانی در حرکت‌اند سوگند.
 فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً «4» إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ «5» وَ إِنَّ الدِّینَ لَواقِعٌ «6»
 پس به فرشتگانی که کارها را تقسیم می‌کنند سوگند. که آنچه وعده داده می‌شوید، قطعاً راست است. و حتماً (روز) جزا واقع‌شدنی است.
نکته‌ها
 «ذاریات» جمع «ذاریة» به معنای بادهای شدید، از «ذرو» به معنای پاشیدن و پراکندن است. «وقر» به معنای بار سنگین و مراد از آن در اینجا ابرهای پرباران است.
 «جاریات» به معنای کشتی‌ها یا نهرهای روان است.
 بر اساس روایات، مراد از «ذاریات»، بادها و مراد از «حاملات»، ابرها و مقصود از «جاریات»، کشتی‌ها و منظور از «مقسّمات»، فرشتگانی هستند که ارزاق را تقسیم می‌کنند. «۱»
 «یسر»، ضد «عسر» و به معنای آسانی است. مراد از «فَالْجارِیاتِ یُسْراً» کشتی‌هایی است که به‌آسانی و آرامی حرکت می‌کنند.
 بادها که عامل حرکت کشتی‌ها و ابرها که مایهٔ برکت زمین هستند، در این آیات مورد
 «۱». تفسیر نورالثقلین.
 جلد ۹ - صفحه ۲۴۱
 سوگند خداوند واقع شده‌اند.
 حیات بشر، حیوانات و گیاهان در گرو باران است و بادها در جابه‌جا نمودن ابرها، تعدیل هوا و لقاح گیاهان نقش مهمی دارند.
 نقش کشتی در زندگی گذشته و حال بشر بر کسی پوشیده نیست. وسیع‌ترین، ارزان‌ترین و کم حادثه‌ترین راه‌ها، راه‌های دریایی و سفر با کشتی است. زمانی نقش آن معلوم می‌شود که چند روزی کشتی‌های جهان متوقّف شوند.
 امام رضا علیه‌السلام فرمود: مراد از «فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً» ملائکه‌ای هستند که هر روز ارزاق مردم را بین طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم می‌کنند. «۱»
 در تقسیم ارزاق، به هر فرد و قبیله و منطقه‌ای، سهمی و چیزی داده می‌شود و چیز دیگری داده نمی‌شود، تا برای جبران کمبود، مسئله مشارکت، تعاون، رقابت، تجارت، حرکت و ابتکار راه بیفتد و هیچ فرد و قبیله‌ای، خود را ازهرجهت بی‌نیاز نبیند و دست به طغیان نزند. آری تنگناها در کنار گشایش‌ها، به طور حکیمانه‌ای قرار گرفته است. «قرن بسعتها عقابیل فاقتها» «۲»
 توجّه به قدرت‌نمایی خداوند در باد و ابر و کشتی، پذیرفتن معاد را برای انسان آسان می‌کند. در آغاز این سوره با چهار سوگند پیاپی، قطعی بودن وقوع قیامت بیان شده است.
 حروف «إِنَّما» و «ان»، حرف «لام» در کلمات «لَصادِقٌ» و «لَواقِعٌ» و جمله اسمیه، همه نشانهٔ تأکید هستند.
 نمونه‌هایی از وعده‌های الهی که در دنیا محقّق شده است: 
 خداوند به مادر موسی دستور داد که نوزادش را به آب افکند و به او فرمود: ما او را به تو برمی‌گردانیم و از پیامبرانش قرار می‌دهیم، «إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیْکِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ» «۳» این وعده بزرگ صورت پذیرفت.
 خداوند به پیامبر اسلام وعده داد که تو را در برابر مسخره‌کنندگان کفایت می‌کنیم، «إِنَّا
 «۱». من لایحضر، ج ۱، ص ۵۰۴.
 «۲». نهج‌البلاغه، خطبه ۹۱.
 «۳». قصص، ۷.
 جلد ۹ - صفحه ۲۴۲
 کَفَیْناکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ» «۱» وعده داد نام تو را بلند می‌گردانیم، «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ» «۲» و به وعده‌های خود عمل کرد.
 خداوند، بارها پیروزی حقّ بر باطل و خوش‌عاقبتی اهل تقوا را وعده داده و به وعده‌اش عمل کرده است. نام امام حسین علیه‌السلام ماند و نام قاتلان او محو شد.
 کسانی که به وعده خود عمل نمی‌کنند یا عاجزند یا حیله‌گر و یا فراموش‌کار و ذات مقدّس الهی از تمام این عیب‌ها به‌دور است.
پیام‌ها
 ۱- سوگند به پدیده‌های طبیعی همچون ابروباد و باران، توجّه اسلام را به کشف قوانین هستی و تدبیر حاکم بر آنها در جهت خداشناسی نشان می‌دهد. وَ الذَّارِیاتِ .. فَالْحامِلاتِ .. فَالْجارِیاتِ ..
 ۲- خداوند امور انسان را از طریق فرشتگان به انجام می‌رساند. و «فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً»
 ۳- قرآن، برای اعتلای فکر بشر، او را به محسوسات و غیر محسوسات، متوجّه می‌سازد. وَ الذَّارِیاتِ .. و فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً
 ۴- در برابر تردید دیگران، باید با قاطعیّت و صلابت و صراحت از حق سخن گفت. «إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ» (کلمه انّ و حرف لام، برای تأکید است)
 ۵- وعده معاد و سرانجام جهان، مستمر و پی در پی بوده است. «تُوعَدُونَ»
 ۶- خداوندی که در هستی آن همه قدرت‌نمایی کرده است، از عمل به قولش عاجز نیست. «إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ»
 ۷- این‌همه اسباب طبیعی و غیرطبیعی، (باد و ابر و کشتی و فرشته)، تنها برای خوردن و مردن و نیست شدن نیست. «وَ إِنَّ الدِّینَ لَواقِعٌ»
 ۸- خداوند، هم به وعده‌هایی که در دنیا داده عمل می‌کند و هم به وعده‌هایی که برای آخرت داده است. «إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ وَ إِنَّ الدِّینَ لَواقِعٌ»
 «۱». حجر، ۹۵.
 «۲». شرح، ۴.
 تفسیر نور (۱۰ جلدی)، ج ۹، ص: ۲۴۳